مرکز تحقیقات و آموزش کشاورزی و منابع طبیعی استان ایلام

مرکز تحقیقات کشاورزی در سال 1367 با واحد تحقیقات اصلاح و تهیه نهال و بذر در زیرمجموعه سازمان کشاورزی سابق تشكیل شد. با اضافه شدن دو بخش گیاهپزشكی و خاک و آب در اوایل دهه 1370، این مرکز با نام مرکز تحقیقات کشاورزی تا اواخر سال 1381 در زیرمجموعه سازمان کشاورزی استان فعالیت نمود.

در مجموعه معاونت آموزش و تحقیقات وزارت جهاد سازندگی نیز مرکز تحقیقات منابع طبیعی و امور دام استان ایلام با بخشهای تحقیقاتی منابع طبیعی، آبخیزداری، علوم دامی، اقتصادی- اجتماعی و دامپزشكی در اواخر دهه 1373 تشكیل شد. این مرکز با همین نام تا اواخر سال 1381 در مجموعه معاونت آموزش و تحقیقات وزارت جهاد سازندگی فعالیت کرد. در پی ادغام دو وزارتخانه جهاد سازندگی و کشاورزی و تشكیل وزارت جهاد کشاورزی، این دو مرکز نیز با هدف انسجام فعالیتهای تحقیقات کشاورزی و منابع طبیعی با هم ادغام شدند و مرکز تحقیقات کشاورزی و منابع طبیعی در اواخر سال 1381 شكل گرفت و فعالیت خود را آغاز نمود. 

با توجه به سیاستهای سازمان تحقیقات و آموزش کشاورزی مبنی بر انسجام فعالیتهای تحقیقاتی و آموزشی با مدیریتی واحد در استان، و استفاده بهینه و کارآمد از نیروهای انسانی موجود، امكانات و تجهیزات تحقیقاتی و آموزشی، و نیز در راستای سیاستهای چابک سازی سازمان، در اواخر مهرماه سال 1393 مرکز آموزش جهاد کشاورزی نیز به مجموعه تشكیلات مرکز تحقیقات کشاورزی و منابع طبیعی اضافه شد. در حال حاضر این مجموعه با عنوان مرکز تحقیقات و آموزش کشاورزی و منابع طبیعی استان ایلام فعالیت می نماید.

هدف اساسی این مرکز در بخش تحقیقات انجام پژوهشهای کاربردی و شناخت و معرفی توانمندیهای مختلف استان در زمینة محصولات زراعی و باغی، جنگل و مرتع، آب، خاک و آبخیزداری، آفات و بیماریهای گیاهی، علوم دامی و دامپزشكی، و مسائل اقتصادی - اجتماعی بهرهبرداران است. علاوه بر فعالیتهای پژوهشی، تهیه و تولید بذور پرورشی، تهیه و فرآوری بذور مادری، کنترل و گواهی بذور مورد نیاز کشاورزان، ارائه خدمات آزمایشگاهی، حفظ کاربری اراضی کشاورزی، و کنترل و ارزیابی طرح تعادل دام و مرتع از وظایف جاری مرکز تحقیقات محسوب می شوند.

پیشینه انجام فعالیتهای آموزشی نیز به سال 1370 و در قالب تشكیلات سازمان جهاد سازندگی سابق بازمی گردد )سازمان کشاورزی سابق فاقد مرکز آموزش بود(، که تا زمان ادغام دو وزارت و تشكیل وزارت جهاد کشاورزی، تنها زمینه فعالیت آن آموزش ضمن خدمت کارکنان جهاد سازندگی و نیز فراهم نمودن زمینه های ادامه تحصیل آنان (مأموریتهای آموزشی و اعطاء مجوزهای لازم) بوده است. 

پس از ادغام، فعالیت در زمینة آموزشهای رسمی شاخه کار و دانش و نیز آموزش بهره برداران به حیطه وظایف مرکز آموزش افزوده شد و در حال حاضر با تجمیع مراکز تحقیقات و آموزش، در تشكیلات جدید به عنوان معاونت آموزشی عهده دار وظایف فوق الذکر شده است. 

معاونت آموزش :

از اواخر مهر ماه سال 1393 با ادغام دو مرکز ( مرکز تقیقات و مرکز یا مجتمع آموزش ) معاونت آموزش با در قالب سه اداره ، ماموریت های آموزشی محوله ذیل الذکر را پیگیری می نماید :

1- اداره آموزش بهره برداران:  با هدف تربیت بهره برداران بخش کشاورزی و منابع طبیعی و آشنایی با آخرین دستاوردهای علمی و پژوهشی و فن آوری های نوین و افزایش بهره وری در بخش کشاورزی  ، نیازسنجی ، برنامه ریزی و اجرای دوره های آموزشی اعم از تشکلها ، اتحادیه ها ،  شرکتهای تعاونی و تولیدی ، گروه های مردم نهاد ، عشایر ، کارکنان وظیف نیروهای مسلح مستقر در استان و .... را بر عهده دارد . این اداره به لحاظ نیروی انسانی با مشکل مواجه است و تمام وظایف محوله را فقط با 2 نیرو انجام میدهد .

2- اداره آموزش های رسمی (کاردانش) : از سال 1384 و با تفکیک وظایف بین مراکز آموزش و مدیریت هماهنگی ترویج کشاورزی استان ها و به منظور تزریق نیروی جوان و تحصیلکرده و اصلاح هرم نیروی انسانی شاغل در بخش کشاورزی اداره آموزش های رسمی با در اختیار داشتن تنها یک نفر نیروی انسانی و با عقد قرارداد با اداره کل آموزش و پرورش استان ، سالیانه و به طور متوسط 100 دانش آموز علاقه مند به تحصیل در رشته های مهارتی شاخه کاردانش بخش کشاورزی را جذب می نماید .

3- اداره آموزش کارکنان : با عنایت قانون نظام آموزش کارکنان دولت و وظیفه مندی کلیه دستگاه های دولتی در زمینه آموزش بدو و حین خدمت کارکنان ، کارشناسان و مدیران شاغل ، نیازسنجی ، برنامه ریزی و اجرای دوره های آموزشی کارکنان ، کارشناسان و مدیران سازمان جهاد کشاورزی استان و نیروهای شاغل در مرکز تحقیقات و آموزش کشاورزی و منابع طبیعی استان را به عنوان وظیفه اصلی و در صورت تمایل ادارات کل و شرکتهای زیر مجوعه سازمان جهاد کشاورزی استان با عقد قرارداد ، وظایف فوق الذکر را در خصوص کارکنان این مجموعه ها را نیز انجام میدهد . این اداره نیز فقط با یک نفر نیروی انسانی ماموریت های محوله را انجام میدهد .

بخش های تحقیقاتی و ایستگاهها

این مرکز هم اکنون دارای 3 بخش تحقیقاتی، واحد کنترل و گواهی بذر و نهال، گروه اقتصادی اجتماعی و 3 ایستگاه تحقیقاتی (ایستگاه تحقیقات کشاورزی و منابع طبیعی چرداول، ایستگاه تحقیقات کشاورزی و منابع طبیعی مهران، ایستگاه تحقیقات کشاورزی و منابع طبیعی دهلران) و 2 پایگاه  تحقیقاتی (پایگاه دویرج دهلران و پایگاه رضاآباد مهران) و یک مزرعه تحقیقاتی در آسمان آباد چرداول می باشد.

بخش تحقیقات جنگلها و مراتع و  آبخیزداری

بی شک اصلاح و توسعه و بهرهبرداری بهینه از منابع طبیعی بدون اجرای طرحهای تحقیقات کاربردی میسر نمی گردد و محققین این بخش سعی میکنند بخشی از این نیازهای تحقیقاتی را برآورده سازند. بنابر این بخش جنگلها و مراتع و آبخیزداری از سال 1373 فعالیت خود را شروع  نموده است. این بخش دارای 5 نفر عضو هیئت علمی دکتری و 2 نفر عضوهیئت علمی دانشجوی دکتری و 2 کارشناس ارشد عضوهیئت علمی و دو نفر کارشناس میباشد. تاکنون در زمینه آبخیزداری تعداد بیش از 40 طرح و پروژه تحقیقاتی به اجرا در آمده که 34 فقره از طرحها دارای گزارش نهایی است. با تلاشهای علمی کارکنان تحقیقات آبخیزداری و طی پنج سال فعالیت مستمر )79-1375(، بزرگترین ایستگاه تحقیقاتی پخش سیلاب بر آبخوان کشور با مساحت 5000 هكتار، احداث گردیده است. در زمینه جنگلها و مراتع تاکنون بیش از 70 فقره پروژه تحقیقاتی اجرا شده که دارای گزارش نهایی می باشند که مهمترین آنها طرح جامع "بررسی عوامل موثر بر زوال بلوط ایرانی در جنگلهای زاگرس و راههای مقابله با آن" با 13 زیر پروژه بوده و در زمینه مراتع نیز طرح شناخت مناطق اکولوژیک در سطح استان انجام شده است. اکنون نیز 20 پروژه در زمینههای مختلف )مرتع، جنگل، حفاظت و حمایت، گیاهان دارویی، بیابان، بانک ژن( در دست اجرا میباشد.

بخش تحقیقات علوم زراعی و باغی 

این بخش قدیمی ترین بخش تحقیقاتی مرکز تحقیقات و آموزش کشاورزی و منابع طبیعی استان ایلام است که فعالیت آن تحت عنوان  واحد بذر و نهال از سال 1367 شروع شده است. این بخش از نظر ساختار اولیه، وابسته به مؤسسه تحقیقات اصلاح و تهیه نهال و بذر مستقر در کرج بود که  کلیه برنامه های تحقیقاتی بخش زیر نظر این مؤسسه هدایت و انجام می شد. در تشكیلات جدید، این بخش با سایر بخشها  (بخش گیاهپزشكی و بخش آب و خاک) ادغام و تحت عنوان بخش علوم زراعی باغی فعالیت می کند. به عبارتی کلیه فعالیتهای مرکز تحقیقات کشاورزی قبل از ادغام با وزارت جهاد سازندگی در لوای این بخش شكل گرفته است. در این بخش سالانه بیش از 35 آزمایش در زمینه های حبوبات دیم، دانه های روغنی دیم، علوفه، به زراعی و به نژادی گندم و جو دیم، ذرت، چغندر، باغات و سایر انجام می گیرد. همچنین این بخش مسئولیت اجرای طرحهای تحقیقاتی در زمینة تغذیه گیاه و حاصلخیزی خاک، انجام مطالعات خاکشناسی و طبقه بندی خاک، انجام تجزیه های آزمایشگاهی روی نمونه های خاک، آب و گیاه و ارائه توصیه های فنی در این زمینه، انجام بازدیدهای میدانی و صحرایی به منظور تعیین قابلیت و استعداد اراضی، و حفظ کاربری اراضی کشاورزی را بر عهده دارد. علاوه بر وظایف بالا امور مربوط به انتقال یافته های گندم و جو دیم و آبی سالانه در سطح 30000هكتار در سطح استان مورد نظارت قرار میگیرد و نیازهای آموزشی بخش اجرا و کارشناسان و بهره برداران با برگزاری کلاسها و کارگاههای آموزشی را برطرف میکند.

بخش تحقیقات علوم دامی

بخش تحقیقات علوم دامی مرکز در سال 1374 فعالیت خود را آغاز کرد. اکنون این بخش با سه عضو هیئت علمی و یک کارشناس ارشد غیر هیئت علمی در ساختمان اصلی مرکز واقع در شهرستان ایلام مستقر است و در ایستگاه تحقیقات کشاورزی شیروانچرداول دارای سالن‌هایی برای پرورش دام و طیور است. اجرای پروژهای تحقیقاتی کاربردی در زمینه تغذیه و مدیریت پرورش دام و طیور در راستای پاسخگویی به مسائل و مشكالت پیش‌روی تولیدکنندگان و بهره برداران دام و طیور از وظایف مهم این بخش در استان ایلام می باشد و تا کنون طرح و پروژه‌های تحقیقاتی متعددی را در این زمینه اجرا کرده است. از دیگر فعالیت‌های این بخش ارتباط با تولیدکنندگان دام و طیور، دانشگاهها، ادارات تابعه سازمان جهاد کشاورزی به خصوص معاونت بهبود تولیدات دامی و مدیریت هماهنگی ترویج کشاورزی استان به منظور برنامه ریزی و اجرای طرح و پروژه‌های تقاضا محور و پروژه‌های تحقیقی-ترویجی، نگارش گزارش‌ها و مقالات علمی در همایش‌ها و مجلات معتبر علوم دامی و ارائه نتایج پروژه‌ها از طریق کارگاه های آموزشی، اجرای برنامه‌های انتقال یافته‌های تحقیقاتی، روز مزرعه، نشریه‌های ترویجی و برنامه های سمعی و بصری می‌باشد.

گروه تحقیقات اقتصادی اجتماعی

این گروه در سال 1374 با شروع فعالیت مرکز تحقیقات ایلام آغاز به کار کرد و در حال حاضر 1 نفر نیروی تحقیقاتی در سطح کارشناسی ارشد دارد. این بخش در زمینه های ارزیابی اقتصادی، اجتماعی و فنی طرحهای اجراشده در بخش اجرا، و امكانسنجی، مكانیابی، ارزشیابی، اثربخشی و اثرسنجی طرحها و فعالیتهای بخشهای اجرایی فعالیت میکند. تاکنون طرح و پروژههای تحقیقاتی در زمینه ارزیابی اقتصادی مزارع پرورش ماهی استان و ارائه راهكارهای لازم، امكانسنجی استقرار صنایع تبدیلی در استان، بررسی مشارکت مردمی در فعالیتهای مختلف، ارزیابی اقتصادی پروژههای بخشهای اجرایی و پروژههای تحقیقاتی در زمینه پایش آبخوان و مسائل و مشكلات منابع طبیعی و عشایر در استان را اجرا نموده است. همچنین نگارش گزارشها و مقالات علمی در مجلات و همایشهای معتبر ملی و ارائه نتایج پروژهها از طریق کارگاههای آموزشی، اجرای برنامه های هفته انتقال یافته های تحقیقاتی، نشریه های ترویجی و همكاری در طراحی سایتهای الگویی ترویجی در سطح استان از دیگر فعالیتهای این بخش می باشد.